Wijn (2)

Het blijft fascinerend te zien hoe citaten op zich uit hun verband gerukt kunnen worden. En zeker als het gaat om de vraag of Goethe nu wel of geen alcoholist was. Een goed voorbeeld is het citaat:

"Wenn man Wein getrunken hat,
weiss man das Rechte."

Het citaat wordt veelal uit Eckermanns Gesprekken Met Goethe gehaald, het meest legendarische boek over het leven van Goethe.
Opvallend is dat het citaat in de Nederlandse editie niet voorkomt. Het jaar 1828 start in deze editie pas halverwege juni terwijl het citaat op 11 maart 1828 is gedateerd. Wijndrinkend Nederland kan, zonder Nederlandstalige bron, al makkelijk concluderen dat Goethe een verstokte drinker is geweest die onder invloed van alcohol zijn werken tot meesterwerken kon maken.
De Duitstalige editie geeft gelukkig meer duidelijkheid. Het gesprek waar het citaat uitkomt handelt over productiviteit bij schrijvers. Eckermann geeft aan dat als hij bij bepaalde gecompliceerde toestanden niet tot een besluit kan komen, enkele glazen wijn drinken een probaat middel is.
Goethe ontkent de juistheid niet van deze woorden. De waarheid echter, zegt Goethe, is echter als een diamant die niet naar een kant straalt maar naar vele. Dan volgt het citaat maar laat daarop volgen dat wijn weliswaar productiviteit scheppende krachten bezit maar dat alles ook op het tijdstip en en de toestand aankomt en dat wat het een een tot nut is, de andere juist schaadt. Er liggen, zegt Goethe, ook productief makende krachten in de slaap even als in het water of in de atmosfeer. De frisse lucht in het vrije veld, is de eigenlijke plaats waar we thuis horen. Het is daar waar we de kracht en de productiviteit zouden moeten vinden.
Wijze woorden de oude man. Maar ik kan me ook levendig voorstellen dat hij graag in het vrije veld was... met een goede fles wijn.